بهره برداری انحصاری از نام تجاری
اسم بازرگانی عنوان و نامی است که تاجر یا موسسه بازرگانی تحت نام مذکور به فعالیت اقتصادی و تجاری اشتغال داشته باشد. این نام برای تاجر حق انحصاری بهره برداری و ارائه کالا یا خدمات را در بر دارد و به عنوان حق مالی و حق مالکیت غیر مادی قابل حمایت حمایت قانونی است و ردیف حق کسب و پیشه و تجارت یا به نام مایه تجاری ارزش اقتصادی دارد. بنابراین علاوه بر ق انحصاری بهره برداری به وسیله تاجر یا موسسه تجارتی، نام بازرگانی قابل انتقال به غیر است.

انتقال نام تجاری
طبق ماده 579 قانون تجارت ایران «اسم تجاری قابل انتقال است». در حقوق ایران انتقال نام بازرگانی به طور مطلق پذیرفته شده است لذا ممکن است اسم تجاری به همراه محل توام با حق کسب و پیشه و یا تجارت و یا به طور مستقل به دیگری انتقال داده شود. و قانون تفاوتی بین آنها قائل نشده است.
در فرانسه نام بازرگانی به عنوان یکی از منابع حق کسب و پیشه و تجارت و فعالیت اقتصادی صورت گیرد یا این که به طور مستقل واگذار و تفویض گردد.
بند دوم ماده اول قانون 17 مارس 1909 ناظر به انتقال و واگذاری نام بازرگانی توام و همراه با مایه تجاری یا حق کسب و تجارت است و به موجب این بند کلیه امتیازات واگذارنده یا فروشنده به طرف مقابل انتقال پیدا می کند، بدون این که نیاز به رعایت شرایط یا ضوابط خاص باشد. این ممکن است به عنوان سرمایه یا آورده وارد شرکت تجاری گردد. بنابراین و بر طبق قانون مزبور از یک طرف نام تجاری قابل واگذاری به غیر به عنوان یک حق مالی است و از طرف دیگر چنانچه در قرار داد واگذاری مایه تجاری یا حق کسب و تجارت تصریح به واگذاری نام تجاری آن نشده باشد، نام تجاری یا بازرگانی مشمول قرار داد یا داخل در موضوع قرارداد است. به تعبیر دیگر عدم تصریح نام بازرگانی در انتقال مایه تجاری به منزله خروج نام بازرگانی از موضوع قرارداد نیست. و در واقع نام تجاری یک علامت تجاری مشخص کننده فعالیت بازرگانی تاجر است که از شخصیت تاجری که نام بازرگانی معینی را انتخاب کرده کاملا جدا است ولو این نام از روی نام خانوادگی خود تاجر یا غیر انتخاب شده باشد.
اگر اسم بازرگانی تاجری مقتبس از یک نام خانوادگی باشد و آن نام بازرگانی نتقال پیدا کرده باشد، حتی ورثه صاحب نام خانوادگی مزبور در مواردی که صاحب امتیاز جدید یا موسسه تجاری جانشین موسسه قبلی، با گسترش عملی فعالیت خود اقداماتی نماید که به شهرت آن ها لطمه وارد کند، حق جلوگیری از استعمال آن نام، یا استعمال آن در حدود فعالیت قانونی قبلی را خواهند داشت و این حق محدود زمانی ندارد. یعنی این موضوع و حقوق مربوط به نام خانوادگی که به عنوان نام بازرگانی انتخاب شده با نقل و انتقال بعدی به هر نحوی که انتقال صورت بگیرد، نظیر انتقال از طریق ارث، فروش، حراج، مزایده، آورده شرکت تجارتی یا انتقال نام بازرگانی از طریق انحلال و تصفیه ورشکستگی شرکت ها و امثال آن نیز خواهد داشت و با هر دلیلی ادعای مزبور قابل اثبات بوده و تابع فرم و شکل خاصی نیست. در فرانسه نام بازرگانی ممکن است جدا از نقل و انتقال سایر حقوق کسب و تجارت یا مایه تجارتی، به طور جداگانه و مستقل مورد نقل و انتقال قرار گیرد. در این مورد مانع قانونی وجود ندارد. هرچند قانون تصریح به اعتبار این گونه اقدامات نکرده است. رویه قضایی فرانسه اولا انتقال نام تجاری جدای از حق کسب و پیشه و تجارت و بعکس را اقدامی قانونی دانسته است. ثانیا شرایط مربوط به حذف نام تجاری یا تغییر نام تجاری به منظور جلوگیری از هرگونه احساس اشتباه یا ایجاد حالت گمراهی در اذهان مشتریان صاحب نام تجاری را پذیرفته است.
ثالثا زوال فوری یا تدریجی حق کسب و پیشه و تجارت را به علت از بین رفتن موضوع آن، موجب سلب حق نام تجاری یا امکان انتقال آن به افراد یا اشخاص دیگر دانسته است. رابعا اگر انتقال حق کسب و پیشه و تجارت را بدون انتقال نام تجاری مربوط، صورت گرفته باشد، اط نظر رویه قضایی، نام تجاری که باقی مانده قابل واگذاری و انتقال است ولی نباید به صاحب حق کسب و پیشه لطمه وارد کند، مشروط بر این که حق کسب و پیشه به نوعی با نام تجاری ارتباط داشته باشد. لازم به ذکر است که فروشنده و انتقال دهنده حق کسب و تجارت (مایه تجاری) نمی تواند نام بازرگانی خود را در صورتی که پایه اساسی جلب مشتری باشد، از این انتقال خارج کند.

آثار و انتقال نام تجاری
اگر نام تجاری به دیگری انتقال پیدا کند، منتقل الیه در حدودی از حقوق ناشی از نام انتقال یافته، بهره مند می شود که به وی انتقال پیدا کرده است. و اگر حدود خاصی در قرار داد انتقال پیش بینی نشده باشد، به طور کامل و وسیعی منتقل لیه می تواند از این نام بهره برداری کند به طوری که به حقوق ناقل و صاحب نام بازرگانی قبلی تعارض پیدا نکند.
واگذارنده نام بازرگانی ضامن رفع منابع بهره برداری مسالمت آمیز مننتقل الیه از نام واگذار شده است و حق ندارد از از علامت و نام واگذارشده استفاده کند، حتی اگر نام تجاری واگذار شده نام خانوادگی واگذارنده باشد، واگذارنده، حق استفاده و بهره برداری از این نام خانوادگی به عنوان نام بازرگانی ندارد مگر در مواردی و در شرایطی که هم نامی یا نام مشابه قابلیت استعمال داشته باشد و به منتقل الیه لطمه و ضرری وارد نکند.