طبقه بندي خلاقيت و نوآوري
خلاقيت و نوآوري اوليه: عبارت است از آن دسته از خلاقيتها و نوآوريها كه شامل ايجاد و توسعه اصول و مفاهيم جديد و خلق مفاهيم نوين مي باشند. خلاقيت و نوآوري اوليه به عنوان منشأ كشف جديد، نوعي واقعي و انديشه هايي متفاوت با آنچه تا به حال وجود داشته مانند نظريه هاي متحول كننده علمي و اختراعات بنيادي است.
خلاقيت و نوآوري ثانويه: آن دسته از خلاقيتها و نوآوريهايي هستند كه شامل كاربرد جديد و متفاوتي از اصول و مفاهيم شناخته شده قبلي و تكميل و بسط خلاقيتهاي اوليه اند. دستاوردهاي علمي پژوهشگران كه مبتني بر نظريه هاي بزرگ علمي است، از موارد خلاقيت ثانويه مي باشند.
انواع خلاقيت و نوآوري
خلاقيت و نوآوري مي تواند در همه حوزه ها و زمينه ها روي دهد. برحسب موضوع و نوع حوزه، انواع خلاقيت و نوآوري را مي توان به شرح زير دسته بندي نمود:
1 - خلاقيت و نوآوري علمي
خلاقيت و نوآوري در هر يك از رشته هاي علم را مي توان خلاقيت و نوآوري علمي ناميد. كشفيات و نظريه هاي علمي مانند نظريه هاي علوم فيزيك، شيمي، روانشناسي، اقتصاد، مديريت و... خلاقيتها و نوآوريهاي علمي شمرده مي شوند. بنابراين، برحسب اينكه كدام رشته علمي درنظر گرفته شود، انواع خلاقيت و نوآوري وجود دارد. مثلا منظور از خلاقيت و نوآوري فيزيك، خلاقيت و نوآوري در حوزه علمي فيزيك و يا خلاقيت و نوآوري روانشناسي خلاقيت و نوآوري در حوزه علم روانشناسي است.
به همين ترتيب، خلاقيت و نوآوري شيمي، خلاقيت و نوآوري مديريت، خلاقيت و نوآوري رياضي و ساير موارد وجود دارند. بنابراين، علوم مختلف در واقع تشكيل شده از مجموع خلاقيتها و نوآوريهاي علمي در سطوح مختلف (خلاقيتها و نوآوريهاي علمي اوليه و خلاقيتها و نوآوريهاي علمي ثانويه) مي باشند.
خلاقيتهاي علمي اوليه يا بزرگ، عبارت است از آن دسته از خلاقيتها و نوآوريهاي علمي شامل خلق مفاهيم جديد علمي، كشفيات متحول كننده و ايجاد مفاهيم علمي نوين. نظريه مكانيك كوانتومي بلانك، نظريه نسبيت انيشتين، نظريه هاي رفتارگرايي واتسون و اسكينز، نظريه شناختي پياژه از جمله خلاقيتها و نوآوريهاي علمي اوليه يا بزرگ مي باشند كه باعث ايجاد تحولات عميق علمي و شروع رويكردهاي جديد شده اند. خلاقيتها و نوآوريهاي علمي ثانويه يا كوچك عبارتند از آن دسته خلاقيتها و نوآوريهاي علمي است كه در پي خلاقيتها و نوآوريهاي علمي اوليه بروز مي كنند و شامل بسط و توسعه مفاهيم آنها مي باشند. موضوعات تكميلي وابسته به نظريات ذكر شده فوق، خلاقيتها و نوآوريهاي علمي ثانويه يا كوچك محسوب مي شوند.
به عنوان مثال، علم فيزيك عبارت است از مجموع خلاقيتها و نوآوريهاي اوليه و ثانويه فيزيك، علم رياضي عبارت است از مجموع خلاقيتها و نوآوريهاي اوليه و ثانويه رياضي و علم روانشناسي عبارت است از مجموع خلاقيتها و نوآوريهاي اوليه و ثانويه روانشناسي. بنابراين، خلاقيت و نوآوري علمي عامل پيدايش و رشد و تكامل علوم است و دانشمندان رشته هاي مختلف علمي از طريق انجام مطالعات و پژوهشهاي علمي، درصدد دستيابي به خلاقيتها و نوآوريهاي اوليه و ثانويه علمي هستند.