براساس قانون ثبت شرکتها و اينکه در ماده ۹ آن تصريح گرديده نظامنامههاى مربوط بهوسيله وزارت عدليه تنظيم خواهد شد.
اولين آئيننامه آن در ۳۴ ماده تنظيم و از تاريخ ۱۵ خرداد ۱۳۱۰ يعنى پس از تصويب قانون مزبور به موقع اجراء گذاشته شد که نکات جديدى در آن قيد گرديده بود و بعداً نيز در آن اصلاحاتى بهعمل آمد و آخرين اصلاحات در شهريور ماه ۱۳۴۰ انجام گرديد که به پارهاى از نکات مهم آن اشاره مىگردد.
ماده ۱ آئيننامه مورد بحث چنين مىگويد:
اداره ثبت شرکتها و علائم تجارتى و اختراعات و اداره کل ثبت در تهران از اين تاريخ بهنام (اداره ثبت شرکتها و مالکيت صنعتي) ناميده مىشود و داراى وظايف زير خواهد بود.
۱. ثبت شرکتهاى تجارتى ايران حوزه تهران و همچنين ثبت کليه شرکتهاى تجارتى خارجى در ايران و مؤسسات غيرتجارتى ايران حوزه تهران و ثبت کليه مؤسسات خارجى در ايران
۲. ثبت علائم تجارتى و اختراعات و نام تجارتى و اشکال و ترسيمات صنعتي
۳. ثبت دفتر تجارتى و پلمپ دفاتر تجارتى و غير تجارتى حوزه تهران
- در هر محلى که اداره يا دايره يا شعبه ثبت موجود است براى ثبت شرکتهاى داخلى و پلمپ دفاتر تجارتى و ثبت نام تجارتى و موسسات غير تجارتى متصدى مخصوصى از طرف اداره کل ثبت معين خواهد شد.
- اداره ثبت شرکتها در تهران و دواير ثبت شرکتها در شهرستانها در ثبت شرکتنامه قائممقام دفترخانههاى اسناد رسمى مىباشند.
ضمناً در قانون کميتهاى بهنام کميته مشورتى نيز مورد توجه قرار گرفته است.و همچنين علاوه بر مطالبى که برابر قانون ثبت شرکتها بيان گرديد در آئين مربوطه موادى راجع به ترتيب ثبت شرکتهاى خارجى مىباشد که به اظهارنامه و اساسنامه و اختيارنامه شرکاء و شرايط اظهارنامه و نکات مندرج در آن نيز تصريح گرديده است.
ترکيب کميته مشورتي: علاوه بر وظايفى که بهشرح فوق به اداره ثبت شرکتها محول گرديده است موضوع حمايت مالکيت صنعتى با توجه به نيازمندىها و اوضاع و احوال و مقتضيات اقتصادى کشور و تعهدات بينالمللى در جهت تهيه طرحها و آئيننامههاى قانونى و اجرائى به کمک کميته مشورتى بهعهده اداره مزبور قرار گرفته است که از نمايندگان وزارتخانههاى دادگسترى و امور خارجه و بازرگانى و صنايع بهشرح زير تشکيل مىشود:
- اداره حقوقى وزارت دادگستري
- اداره حقوقى وزارت امور خارجه
- نماينده وزارت بازرگاني
- نماينده وزارت صنايع و معادن
که تشکيل کميته مزبور حسب مورد به دعوت رئيس اداره ثبت شرکتها و مالکيت صنعتى و يا هر يک از وزارتخانههاى مزبور به رياست اداره ثبت شرکتها تشکيل و در صورتىکه نياز به حضور نمايندگان ساير وزارتخانهها و ارگانهاى مطلع و کارشناسان مربوطه باشد از آنان نيز دعوت بهعمل خواهد آمد.
ترتيب ثبت شرکتهاى خارجى برابر آئيننامه: در مورد ثبت شرکتهاى خارجى برابر قانون مصوب سال ۱۳۱۰ شمسى بهطورکلى نکاتى بيان شد ولى چون آئيننامه مربوطه بهطور دقيقتر به نحوه بت و جزئيات آن پرداخته است لذا به توضيح برخى از موارد آن مىپردازيم.
ماده ۴. آئيننامه مزبور درباره ثبت شرکتهاى خارجى چنين مىگويد: اظهارنامه ثبت هر شرکت خارجى يا شعب آن بهوسيله شخصى که از طرف شرکت حق امضاء در ايران دارد و يا توسط کسى که از طرف شخص مزبور براى اين تقاضا وکالت دارد ارائه و تسليم خواهد شد و براى ثبت هر شرکت خارجى تقديم اساسنامه ذيل ضرورى است.
- اظهارنامه ثب
- يک نسخه مصدق از اساسنامه شرکت
- يک نسخه مصدق از اختيارنامه نماينده عمده شرکت در ايران و در صورتىکه شرکت چند نماينده مستقل در ايران داشته باشد. يک نسخه مصدق از اختيارنامه هر يک از آنه
- هرگاه تشکيل شرکت خارجى در ايران بهموجب امتيازنامه صحيح و منظمى مقرر گرديده باشد علاوه بر مدارک فوق رونوشت امتيازنامه که به تائيد وزارت امور خارجه نيز رسيده باشد بايد پيوست شده باشد.