علامت تجاری و نقض شهرت

در اکثر موارد، نقض علامت تجارتی در صورتی محقق میشود که استعمال علامت یکسان یا مشابه باشد. اما در مواردی استعمال علامت یکسان و مشابه در خصوص کالاها و خدمات غیر مشابه و غیر یکسان نیز ممکن است تحت شرایطی موجب نقض علامت تجارتی شود و در واقع نقض شهرت علامت تجارتی در مواردی تحقق می یابد که استعمال علامت یکسان یا مشابه علامت تجارتی مورد حمایت، باعث ورود ضرر به شهرت یا ویژگی ممتاز علامت تجارتی شود.
در این نوع نقض، استعمال نقض کننده، لزوما باعث گمراهی مردم در خصوص تشخیص مبداء کالاها یا خدمات نمی شود بلکه به نوعی شهرت علامت مورد نقض در مهرض خطر قرار میگیرد. به تعبیر دیگر، در این نوع از نقض نیز همانند نقض براساس مشابهت یا یکسانی، شرط وجود یکسانی یا مشابهت بین علامت مورد حمایت علامت نقض کننده وجود دارد، اما نیازی نیست که کالاهای تحت دو علامت با یکدیگر یکسان یا مشابه باشند بلکه برعکس در اکثر موارد، کالاهای تحت دو علامت غیر مشابه می باشند.
در قانون ثبت علائم و اختراعات1310 و نیز آیین نامه اجرایی آن به این نوع نقض اشاره ای نشده بود. بند 2 ماده 9 این قانون فقط به نقض نوع اول پرداخته بود. در قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 86، با توجه به بند های (ه) و (و) ماده32، نقض نوع دوم مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. در بند (ه) ماده مذکور با استفاده از عبارت " همان کالاها یا خدمات مشابه" حمایت از علائم مشهور را در مقابل نقض نوع اول پیش بینی نموده است زیرا در نقض نوع اول یکسانی یا مشابهت کالاها یا خدمات شرط تحقق نقض محسوب می شود.
در کنوانسیون پاریس در این مبحث صرفا به کالاهای یکسان و مشابه اشاره شده است در حالیکه، قانون ایران دست به نوآوری زده و به "خدمات مشابه" اشاره شده اما کالاهای مشابه ظاهرا از دید قانون گذار دور مانده است. قانونگذار، در بند (و) ماده فوق الذکر، با الهام از بند 3 ماده 16 موافقت نامه تریپس، حمایت از کالاهای غیر مشابه نمی برد لذا به این بند از قانون مذکور از این جهت ایراد وارد است، زیرا دلیلی برای ترجیح "خدمات" بر "کالاها" در این نوع حمایت وجود ندارد. در حالیکه موافقتنامه تریپس در ماده مذکور ، هم خدمات غیر مشابه و هم کالاهای غیر مشابه را مورد حمایت قرار داده است.
بند (و) ماده 32 قانون مصوب 86 ایران، با آوردن کلمه "ثبت" بعد کلمات "خدمات غیر مشابه" گویی حمایت خود را مشروط به ثبت خدمات، میداند. در حالیکه در مباحث قبلی بیان شد، که یک علامت مشهور با جمع شرایطی بدون نیاز به ثبت نیز از حمایت قانون برخوردار است.
قانون علائم تجاری 1994 انگلستان، نقض نوع دوم را به شرح زیرمورد شناسایی قرار گرفته داده است:
الف- مطابق بند 3 ماده 10 قانون 1994 چنانچه علامت یکسان یا شبیه علامت تجارتی ثبت شده در مورد کالاها یا خدمات غیر مشابه به کار رود در صورتی که علامت ثبت شده دارای شهرت یا ویژگی تمایز یا شهرت علامت تجارتی ثبت شده شود یا باعث ورود ضرر به شهرت یا ویژگی تمایز علامت مذکور گردد، این استعمال، نقض کننده محسوب میشود. پس برای تحقق نقض مذکور در بند 3 ، دو شرط لازم است:
1. استعمال علامت توسط دیگری در مورد کالاهای غیر مشابه باعث بهره بردن ناعادلانه شخص مذکور یا ورود ضرر بر اثر استعمال به شهرت یا ویژگی تمایز علامت شود. تحقق هر یک از دو مورد اخیر برای وقوع نقض کافی است.
2. علامت مورد حمایت، دارای شهرت باشد. توضیح اینکه لازم نیست علامت در سطح انگلستان علامت معروف یا علامتی مشهور باشد بلکه صرف داشتن آوازه‌ی شهرت و ورود ضرر یا استفاده‌ی ناعادلانه از این شهرت برای تحقق این نقض کافی است.
ب- تبلیغات مقایسه ای، این مورد در بند 6 ماده 10 قانون علامت تجارتی انگلستان مطرح است. یکی از این مصادیق نقض شهرت علامت تجارتی، استعمال مخالف اعمال شرافتمندانه از علامت تجارتی مالک علامت ثبت شده به منظور معرفی کالاها یا خدمات مالک یا شخص مجاز از سوی وی می باشد.
استعمال علامت تجاری مالک علامت ثبت شده به منظور معرفی کالاها یا خدمات مالک یا شخص مجاز از سوی وی مجاز است، اما اگر استعمال مذکور مخالف اعمال شرافتمندانه صورت پذیرد و باعث بهره بردن از ویژگی تمایز یا شهرت علامت تجارتی ثبت شده شود و یا باعث ورود ضرر به ویژگی تمایز یا شهرت علامت تجارتی ثبت شده شود، نقض کننده محسوب خواهد شد. چنانچه شخصی غیر از مالک علامت تجارتی یا شخص مجاز از طرف او، علامت تجاری ثبت شده را برای معرفی کالاها یا خدمات مالک به کار ببرد و به منظور اطلاع رسانی، به مقایسه ویژگی های کالاهای مزبور با کالاهای خود بپردازد این امر نمیتواند فی نفسه مشمول عنوان نقض شود.
چنانچه شخص مزبور در این مقایسه، در اثر استعمال علامت تجارتی ثبت شده مورد مقایسه، ضرری به شهرت یا ویژگی تمایز آن علامت، وارد آورد و یا بهره ای نا مشروع و نا عادلانه از شهرت یا ویژگیتمایز علامت مورد مقایسه به دست آورد، نقض تحقق می یابد.
جهت درک نقض شهرت یک علامت تجارتی، لازم است به طرح مفاهیم علامت مشهور و معیار تشخیص شهرت یک علامت چگونگی نقض علامت تجارتی بپردازیم.