علامت تجاری و ارزش آن(1)

علامت تجاری یا مارک، صنعتی یا خدماتی مانند سایر حقوق مالکیت صنعتی و حتی با توان بیشتر، در زندگی اقتصادی به طور اساسی و مبنائی نقش دارد.

نقش اساسی مارک یا علامت تجاری به طور خلاصه به شرح زیر است:
1- معرفی کالا یا خدمات
بعد از انقلاب صنعتی و پیشرفت علوم در رشته های گوناگون، در زمینه تولیدات و محصولات کشاورزی و دامداری و کالاهای صنعتی نیز رشد قابل توجهی به وجود آمده است به طوری که در هر رشته از صنعت یا کشاورزی، تولیدات و محصولات متنوع و متعددی تولید می شود که برای فروش نیاز به جلب مشتری دارد و مصرف کننده نیز مایل است که در بین انواع تولیدات، از مرغوب ترین آنها استفاده کند. همان طور که اشاره شد، تولیدکننده در صدد به دست آوردن مصرف کنندگان یا مشتریان بیشتر و بهتری است. بنابراین تولیدکنندگان برای بازار فروش، اقدام به معرفی تولیدات خود از طریق مارک یا علامت تجاری و عرضه کالا یا محصولات با مارک معین و مشخص، خواهند کرد و در این زمینه تلاش می کنند تا از طریق مارک یا علامت انتخابی و عرضه تولیدات خود با مارک مزبور، کالای خود را به عموم معرفی کنند. رشد جمعیت و شکل گیری شهرهای بزرگ با جمعیت انبوه، سبب شده است که آشنایی عموم مردم به کیفیت محصولات یا خدمات با مشکلات عدیده ای روبرو گردد. ولی مارک یا علامت تجاری می تواند به مصرف کنندگان کالاها و خدمات، کمک موثری در این زمینه بنماید. با این ترتیب مارک تجارتی واسطه ای برای معرفی کالا یا خدمات به مصرف کنندگان است.

2- توان تمایز بخشی علامت تجاری
نقش مهم دیگر مارک یا علامت تجاری، توانایی متمایز ساختن کالا یا خدمات مربوط به یک شخص از محصولات اشخاص دیگر است. وقتی محصولاتی با مارک مشخص به بازار عرضه می شود، آن مارک محصولات مزبور را از محصولات اشخاص دیگر متمایز می سازد؛ زیرا محصولات مشابه دارای مارک های مختلف خواهند بود و هیچ تولید کننده ای حق ندارد با مارک ثبت شده دیگری محصولات خود را به بازار عرضه کند و در صورت تخلف با ضمانت اجرای کیفری و مدنی روبرو خواهد شد.

3- علامت، عامل مهم گسترش رقابت سالم است.
رقابت سالم در قلمرو فعالیت های اقتصاد آزاد در جهان کنونی عامل اساسی و مبنایی رشد صنعت و تجارت و فعالیت های خدماتی است. رقابت سالم اقتصادی باعث تحریک و تشویق صاحبان صنایع و حرفه های تولید محصولات صنعتی، کشاورزی، دامداری و فعالیت های خدماتی خواهد شد و سبب می شود که فعالان اقتصادیبرای تولیدات و خدمات بهتر و کامل تر، بیشتر تلاش کنند تا بتوانند مشتریان زیادتری برای محصولات و فعالیت های خود جلب کنند. رقابت سالم و قانونی در صوری امکان پذیر است که مارک ها و علائم تجاری ثبت شده و همچنین مارک های معروف و مشهور ولو این گونه مارک ها به ثبت نرسیده باشند، از طریق قوانین داخلی کشور ها و مقررات منطقه ای و جهانی،مورد حمایت کامل قرا گیرند تا اینکه مارک های واقعی مورد تقلید و تجاوز در تولید محصولات مشابه قرار نگیرند و از آن ها سو استفاده نشود. در واقع حمایت از مارک ها و علائم تجاری، تضمین کننده رقابت قانونی و مشروع فعالیت های اقتصادی است و ضامن رشد و تکامل در زمینه صنعتی و تجارت و خدمات تجاری خواهد بود.
در بازار اقتصادی و در قلمرو تولید کالا و ارائه خدمات، بدون وجود مارک تولید یا علائم فعالیت های خدماتی و یا عدم حمایت قانونی از علائم موجب می شود رقابت سالم اقتصادی از بین برود که نتیجه آن عدم رشد تولید کالاهای صنعتی یا تولیدات کشاورزی و یا فعالیت های خدماتی است و در این رابطه، جامعه و مصرف کنندگان کالاها و خدمات، متضرر خواهند شد و بعضی از کشور های دنیای کنونی به علت عدم رشد کیفیت تولیدات آن ها، در بازار معاملات و تجارت جهانی، جایگاه قابل توجهی نخواهند داشت.

4- تضمین و تامین ارتقاء و رشد کیفیت تولیدات و خدمات
همان طور که اشاره شد مارک تولیدات یا خدمات، باعث ایجاد حالت رقابت قانونی و سبب رشد و ارتقاء کیفیت تولید و بالا رفتن کیفیت ارائه خدمات تجاری و فعالیت های اقتصادی از طریق حمایت حق اولویت ناشی از علامت تجاری یا مارک تولید، تضمین نگردد، صاحبان حرف و صنایع برای رشد و ارتقاء کیفیت محصولات و خدمات، انگیزه ای پیدا نخواهند کرد، بلکه منحصرا در فکر سودجویی بیشتر خواهند بود و برای رسیدن به سود بیشتر از کیفیت تولید یا ارائه خدمات، در حد امکان خواهند کاست.