علائم تجاری و تکالیف ناشی از مارک(1)
حال که در این عمل وجود مارک و علامت ساخت یا تولید و همچنین آرم فعالیت های خدماتی، جایگاهی ویژه در اقتصاد امروز پیدا کرده است، این مسئله مقابل طرح است که مارک یا علامت تجاری، علاوه بر خصوصیاتی که در قانون برای آن پیش بینی شده است، برای صاحبان مارک، چه وظایفی ایجاد میکند و چه تضمیناتی برای حمایت از مشتریان و مصرف کنندگان به وجود خواهد آورد و سرانجام کاربری های مارک تولید یا علامت تجاری و خدماتی، در فعالیت های اقتصادی و تجارتی چیست؟
مارک یا علامت تولیدی و خدماتی، علاوه بر معرفی محصولات یا خدمات و متمایز کردن کالا و خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی از یکدیگر، آیا وظیفه دارد مبداء یا منشاء تولیدات را نیز معرفی کند و همچنین وظیفه معرفی کیفیت تولید را به عهده داراست یا خیر؟ بطور مسلم مارک یا علامت کالا و خدمات، اصولا اطلاعات کامل و دقیقی در زمینه هویت تولید کننده، توزیع کننده و فروشنده و یا ارائه کننده امور خدماتی ارائه نخواهد کرد مگر اینکه آرم یا علامت تولید، همان نام تجاری با نام، نام خانوادگی و یا شهرت اجتماعی صاحب علامت یا مارک باشد که در این صورت لزوما مشخصات تولیدکننده یا ارائه دهنده خدمات را مارک، بیان و معرفی خواهد کرد ولی آیا در خصوص منشاء و مبداء تولید محصول و دادن اطمینان به مشتریان و مصرف کنندگان کالای مارک دار و همچنین آیا در خصوص کیفیت تولید محصولی که دارای مارک مخصوص است، اصولا دارندگان علائم تجارتی، خدماتی و مارک های صنعتی، محصولات کشاورزی و دامداری، وظایفی برعهده دارند؟ و کاربردمارک در این زمینه چیست؟
در زمینه منشاء و مبداء تولید و اصیل بودن تولیدات، میتوان گفت که مارک تولید غالبا موید و گواه بر آن است که محصول دارای مارک معین، به همان مارک و علامتی منسوب است که به ثبت رسیده است. در واقع محصولی اصیل است که صاحب مارک یا دارنده حق اولویت مارک، آن تولید و ارائه کرده باشد و به نوعی تضمین کننده اصالت محصول محسوب است و یا نوعی گواهی است که کالای دارای مارک معین را همان موسسه یا کارگاه اصلی صاحب مارک، تولید کرده است و جعلی یا تقلیدی نیست. البته شاید این برداشت چندان دقیق نباشد که کالای مارک دار واقعا تولید یک موسسه یا کارگاه خاص مورد نظر است. چه بسا ممکن است محصولی در کارگاه یا موسسه دیگری غیر از کارگاه اصلی صاحب مارک، تحت نظارت و کنترل اصلی تولید گردد. در این صورت محصول تولید شده اصالت خواهد داشت.به عبارت دیگر تمامی تولیدات دارای مارک واحد که در کارگاه اصلی یا کارگاه های تحت لیسانس و کنترل کارگاه اصلی تولید شود، اصالت داشته و موسسه صاحب مارک، باید ضامن و پاسخ گوی مشکلات مربوط به آن باشد. بنابراین ادعای جعلی یا تقلیدی بودن چنین محصولاتی از طرف صاحب مارک پذیرفته نیست.
در این زمینه، نظر دیگر این است که وظیفه یا کاربرد مارک تولید و خدمات از جهت تضمین معرفی اصالت تولید، گاهی با واقعیت انطباق ندارد و حتی در بعضی موارد، میتواند فریبنده هم باشد. زیرا در بسیاریاز موارد شرکت صاحب مارک و دارنده حق اولویت ناشی از علامت یا مارک ثبت شده یا مارک معروف و مشهور، حق بهره برداری از موضوع مارک را به شرکتهای دیگر واگذار میکند و ممکن است این واگذاری به شرکتهای دیگر واگذار میکند و ممکن است این واگذاری به شرکت ها و گروه های دیگری نیز ادامه پیدا کند و در نتیجه صاحب مارک در اینگونه موارد قادر نیست دیگر اصالت تولید را کنترل کرده و از طریق نظارت مستمر اصالت تولیدرا تضمین کند. بعلاوه مارک توزیع کالا که امور مربوط به توزیع و عرضه کالا و تولیدات را تضمین کند. بعلاوه مارک توزیع کالا که امور مربوط به توزیع و عرضه کالا و تولیدات مارک دار را به عهده دارد، قادر نیست که اصالت تولید کالا را معرفی یا تضمین نماید. از طرفی دیگر محصولی که مارک وظیفه معرفی آن را دارد لزوما ساخت و تولید موسسه یا کارگاه واحدی نیست،بلکه ممکن است به طور وسیعی از طریق همکاری کارگاه ها یا موسسات تولیدی متعددی که به موجب قرارداد و یا از طریق پشتیبانی های مالی و مادی با هم ارتباط پیدا کرده اند، محصولی تولید گردد. در چنین مواردی با واگذاری مجوز استعمال مارک به شرکت یا شرکتهای مختلف تولید،تضمین اصالت تولید کالا به وسیله صاحب اصلی مارک یا علامت، محل تردید است زیرا ممکن است کنترل بر تولید کالا دچار مشکل شود. معذالک دارنده مارک و صاحب اصلی امتیاز علامت تجاری نمیتوانداز دایره مسئولیت اصالت تولید دور بماند زیرا مصرف کننده علی رغم تعدد منابع تولید، احساس وابستگی و تجانس خاصی نسبت به محصول تولید شده با مارک مشخص دارد. بنابراین یکی از وظایف علامت یا مارک، اصالت محصول یا خدمات است، هرچند محصولات یا کالاها به وسیله موسسات متعددی تولید شده و همچنین وظیفه آرم یا مارک خدماتی، حفظ اصالت موضوع خدمات است، هرچند این خدمات را افراد متعددی تحت همان آرم و علامت انجام داده باشند. در واقع مشتریان با توجه به مارک مشخص تمایل به استفاده از محصولات و خدمات آن پیدا میکنند. بنابراین صاحب مارک باید در تولید و ارائه خدمات به هر شکل یا ترتیبی که تولید یا عرضه شود،کنترل و نظارت لازم داشته باشد. البته لازم نیست اطلاعات دقیقی راجع به هویت و خصوصیات تولید کننده یا متصدی خدمات به مصرف کنندگان ارائه گردد.