اسرار تجاری

اسرار تجاری برای صاحبان اسرار و به ویژه بازرگانان دارای اهمیت بسیار است. این اسرار که از آن ها به «اطلاعات محرمانه» نیز تعبیر شده است، باید نظیر دیگر مصادیق مالکیت فکری حمایت شوند؛ چرا که از نظر تجاری با ارزشند؛ یعنی این اسرار به صاحب خود، امتیاز رقابتی اعطا کرده و تاجر می تواند با آن در عرصه رقابت تجاری، وزنه را به نفع خود سنگین تر کند. اسرار تجاری حاوی اطلاعات ارزشمند هستند که در زمینه تجاری مورد استفاده قرار می گیرند و صاحب اسرار باید پخش و انتشار آن را محدود کرده یا دسته کم استفاده غیر مجاز را تشویق نکند. با این حال، غالبا حمایت حقوقی از اسرار تجاری آن گونه که باید قوی و موثر نیست و البته بخشی از آن به ماهیت و طبیعت اسرار تجاری بر میگردد. به دلیل امکان حمایت حقوقی کمتر از اسرار تجاری است که یکی از نویسندگان، از این موضوعات به «دارایی های ظریف و شکستنی» تعبیر کرده است.

سه دلیل عمده را برای این مسئله می توان بر شمرد:
1- ارزش واقعی یک سر تجاری یا ارزیابی اینکه یک اطلاعات به عنوان سر تجاری محسوب می شود، تنها زمانی روشن می شود که به دست رقیب بیفتد؛
2- اسرار تجاری بر خلاف حق اختراع زمانی مورد حمایت و سودمند هستند که سری مانده و وارد حوزه عموم نشوند.
به تعبیر دیگر در اختراع، هدف، اعلام عمومی و افزایش استفاده عموم است، بر خلاف سر تجاری که باید محرمانه بماند؛ وانگهی اسرار تجاری بر خلاف دو مصداق فوق، توسط هیچ نهادی مورد ثبت و ضبط واقع نشده و تنها با سری نگه داشتن حمایت می شوند؛ بنابراین حمایت از این اسرار مشکل تر از دیگر مصادیق حقوق مالکیت فکری می باشد؛ چرا که قسمت عمده ای از حمایت این اسرار بر عهده خود صاحب اسرار است.
3- گسترش فضای دیجیتالی، حمایت از این اسرار را بسیار دشوارتر ساخته است. در عصر اطلاعات، اسرار تجاری از اهمیت بسیار فراوانی بهره‌مند شده و به عنوان یکی از سرمایه های اصلی و قابل اتکا، معیاری برای برتری یک شرکت نسبت به سایر رقبا محسوب می شوند. گسترش تجارت الکترونیکی به همان میزان که اهمیت اسرار تجاری را افزون ساخته است، امکان سرقت آن ها را افزایش داده است؛ زیرا اولا: گسترش اینترنت مشکلاتی را برای صاحبان اسرار تجاری به واسطه زیاد بودن مخاطبان آن ایجاد کرده است و به محض اینکه سر تجاری عموما منتشر شد، حمایت از آن برای حکایت از اطلاعات کنار می رود؛ ثانیا: کنترل شرکت ها اطلاعات را کاهش داده است و این امر به واسطه قابلیت جابه جایی زیاد اطلاعات در اینترنت است؛ چرا که فایل های ذخیره شده و ارتباط اینترنتی و حافظه رایانه، این انتقال را تسهیل کرده است. بنابراین صاحب سر تجاری ممکن است نسبت به افشاء به وسیله خوانده روی اینترنت آسیب پذیر باشد؛ زیرا اینترنت امکان شناسایی خوانده ای که از نظر غذایی قابلیت انتساب عمل غیر مجاز به او باشد را به حداقل رسانده است. اهمیت حمایت حقوقی از اسرار تجاری بازرگانان از یک سو و چالش های موجود برای حمایت از این اسرار به ویژه در محیط الکترونیکی به خوبی در رای یکی از دادگاه های آمریکا منعکس شده است. در این رای که به سال 1995 در پرونده Technology center U. Netcom online communications Inc. religious صادر گردید، چنین مقرر شده است: «یکی از خصوصیات اینترنت اینست که حتی به فقیرترین افراد، توانایی انتشار اسرار تجاری برای میلیون ها کاربر را می دهد و از این رو، برای ارزش حقوق مالکیت فکری مضر است. خوانده دعوا {که به دلیل نقض حقوق صاحب مالکیت فکری به دادگاه فراخوانده شده اس} دائما قادر است بدون بر جای گذاشتن رد پایی قابل استناد، ارزش اسرار تجاری را {از طریق افشا} از بین ببرد. اپرچه یک اثر اعرضه شده به عموم کاربران اینترنتی، تنها برای مدتی محدود قابل دسترسی است، اما به محض اینکه سر تجاری وارد حوزه عمومی شد، امکان بازگرداندن آن به دایره سر تجاری وجود ندارد».